"Mijn moeder dacht vanaf toen: ik moet het zelf doen", aldus Elena na de vertoning van haar film ‘Moeders springen niet van flats’ in het kader van de Week van de Euthanasie in Utrecht.
Haar dochter mocht haar niet helpen, en van de artsen kreeg ze een duidelijk ‘nee’ op haar verzoek om euthanasie. Een van die artsen was Herman Hoekstra. "Ik kon het niet", zegt Hoekstra in de documentaire. Hij was onder meer bang voor vervolging. "Dat had ik niet getrokken".
Nu, twaalf jaar verder, denkt Hoekstra het wel te kunnen. De moeder van Elena koos een zelfdodingsmethode die hij haar en haar familie achteraf graag had willen besparen, vertelde hij op de bijeenkomst.
De wet staat euthanasie aan psychiatrisch patiënten toe, al lijkt dat besef nu pas door te dringen tot de medische beroepsgroep. De richtlijn is om bij deze patiënten uiterst terughoudend te zijn met het geven van euthanasie. Hoekstra: "Ik had een kankerpatiënt die over een laatste behandeloptie zei: ‘dat wil ik niet meer’. Die autonomie moet gerespecteerd worden. Maar waarom is dat begrip autonomie uit beeld zodra het om een psychiatrisch patiënt gaat?"
Dat vroeg ook Janine zich af, zelf psychiatrisch patiënt. "Ik heb een paar keer een zelfmoordpoging gedaan, maar ze blijven maar doorbehandelen. Het is vreselijk dat het op die manier moet. Je bent een volwaardig mens, maar als het er op aan komt heb je niets te zeggen."
Een vrouw wier moeder 20 jaar geleden op een vergelijkbare wijze als Elena’s moeder de dood zocht verwoordde het zo: "Het blijft wringen dat iemand anders bepaalt of je dood mag of niet. Daar klopt iets niet."
Hendik den Daas was een van de psychiaters die Elena’s moeder behandelde. Voor psychiaters is het vaak een dilemma, vertelde hij. "Hoe lang behandel je door? Dat nieuwste antipsychoticum, is dat al gegeven? Er lijken altijd wel nieuwe behandelopties te zijn die nog niet geprobeerd zijn."
‘Moeders springen niet van flats’ wordt op 24 februari bij de VARA uitgezonden. "Ik wilde de maatschappelijke gevolgen tonen van een streng euthanasiebeleid. Tot nu toe is het net alsof zelfmoord in de psychiatrie niet bestaat", zei regisseur Elena Lindemans over haar film. In Utrecht werd die beloond met een daverend applaus.