Dat raakte me. Voor mijn werk bij het Adviescentrum voer ik gesprekken met ouderen met een doodswens. Soms is die doodswens ambivalent, soms heel sterk. Vaak komen achter die doodswens traumatische herinneringen tevoorschijn.
Het is een veel voorkomend misverstand dat je voor euthanasie aan een dodelijke ziekte moet lijden. Dat klopt niet. Een stapeling van ouderdomsklachten kan ook een grond voor euthanasie zijn. Als ik een oudere met een doodswens aan de lijn heb dan vraag ik door en dat levert vrijwel altijd een flink rijtje ‘krakkemikkigheden’ op. Slecht zien, horen, lopen, verminderde handfunctie enzovoort. En als ik vraag naar de nachtrust komt de échte traumatische ellende bovendrijven.
90-plussers vertellen dat ze nachtmerries hebben of liggen te piekeren. Ze vertellen dingen die ik niet zomaar van me af kan zetten. Die ik hier niet zomaar opschrijf omdat het zo vreselijk is dat ik me afvraag wat voor zin het heeft om een ander daarmee op te zadelen. Wat moeten zij geworsteld hebben. Nou vooruit, één voorbeeld: een vrouw vertelde me hoe ze als 8-jarig meisje aan haar moeder heeft beloofd goed voor haar jongere broertje te zorgen. En hoe het verder ging nadat dit haar niet lukte omdat ze te jong was om te weten hoe dat moest. Ik begrijp dat ze dit diep heeft weggestopt, jarenlang. Wat vreselijk als dat niet meer lukt.
Of wat te denken van de 87-jarige met de hevige pijnen die horen bij een afstervend been die zegt: ‘ondraaglijk lijden? Nee, dat heb ik niet. Het Jappenkamp. Dát was pas lijden’.
In juni vorig jaar vroeg Medisch Contact aandacht voor probleemgedrag bij dementie. Dat zou vaak terug te leiden zijn naar herbeleving van trauma's uit het verleden. De auteurs beschrijven enkele duidelijke casus en pleiten ervoor om zich in het levensverhaal te verdiepen. Trauma's kunnen zich diep in het geheugen verankeren. Bij afnemende cognitie wordt het steeds moeilijker om die herinneringen weg te stoppen. Ze komen keihard terug.
Ik vermoed dat niet alleen mensen met dementie hun trauma's herbeleven. Op mijn werk en privé maakte ik mee dat ook ouderen zonder dementie in de laatste periode van het leven steeds indringender over het verleden spraken. Ik gun ze daarvoor niet alleen een luisterend oor, ik hoop dat dit ellendige herbeleven wordt meegewogen als een hoogbejaarde met een stapeling van ouderdomsklachten een euthanasieverzoek doet.