De vertoning van de documentaire had plaats in het kader van de Week van de Euthanasie (13 t/m 20 februari). Hij wordt dinsdag 16 februari (om 22.55 uur) op NPO2 uitgezonden en wordt woensdag 17 februari nog twee maal aan publiek vertoond, met debat na.
De film toont de 'bijzondere geschiedenis' van de wet en laat zien wat 'een bijzonder land we zijn', aldus de aankondiging van Fione Zonneveld, hoofd communicatie van de NVVE, die de opdracht voor de film verleende.
Aan de hand van getuigenissen van een kleine twintig betrokkenen worden de gebeurtenissen gereconstrueerd die tot de eerste euthanasiewet ter wereld leidden. Niet alleen 'hoofdrolspelers' als Klazien Sybrandy-Albeda en Roger van Boxtel, maar ook 'tegenstanders' als SGP-fractievoorzitter Bas van der Vlies en oud-CDA-premier Ruud Lubbers komen aan het woord. De laatste laat zich in de film ontvallen dat hij een niet-reanimerenpenning draagt en lid van de NVVE is.
Op een kier
Over de vraag of de euthanasiewet van 2002 volstaat of wijziging behoeft, waren de meningen – vooral van de deskundigen – verdeeld. Hoogleraar Suzanne van der Vathorst wilde niet vooruitlopen op de uitkomsten van de derde evaluatie van de wet, waarbij zij zelf betrokken is, en gaf er dus geen antwoord op.
Wel signaleerde zij dat de Commissie Voltooid Leven van voorzitter Paul Schnabel, die onlangs tégen een wetswijziging adviseerde, de deur voor artsen 'op een kier' heeft gezet om meer gebruik te maken van 'wat in het medisch domein' ligt. 'Trap die deur verder open, in de geest van de Commissie Dijkhuis', spoorde zij de KNMG de beroepsorganisatie van artsen aan.
De Commissie Dijkhuis adviseerde in 2004 al over het voltooid leven-vraagstuk. Zij stelde dat de bron van het lijden niet bepalend is voor de mate waarin het lijden door de patiënt wordt ervaren. De commissie vond, in tegenstelling tot de uitspraak van de Hoge Raad in de zaak-Brongersma, dat 'ondraaglijk en uitzichtloos lijden' ook kan voorkomen bij mensen die 'lijden aan het leven'.
Emeritus hoogleraar strafrecht en oud-NVVE-voorzitter Eugène Sutorius vond wel dat de wet aan vernieuwing toe is. Een wet staat of valt bij een goede uitvoering. Als er klaarblijkelijk zoveel artsen zijn die de wet niet goed uitvoeren of de mogelijkheden niet optimaal benutten, dan functioneert de wet dus onvoldoende, was zijn redenering. Hij toonde zich voorstander van legalisering van hulp bij zelfdoding: de route-Heringa.
Levensgevaarlijk
De andere twee panelleden, oud-Rte-voorzitter Willie Swildens en D66-Tweedekamerlid Pia Dijkstra, waren van mening dat de wet wél voldoet. Swildens stelde dat de wet artsen de mogelijkheid biedt om euthanasie te geven aan mensen die hun leven voltooid achten. Ze noemde het 'levensgevaarlijk' om aan de bestaande wetgeving te morrelen. De ervaring leert, zo zei zij, dat er dan krachten kunnen vrijkomen die tot een tegengesteld effect kunnen leiden. Gooi het kind niet met het badwater weg, luidde haar advies.
Zou euthanasie 'normaal medisch' in plaats van 'bijzonder medisch' handelen worden, zoals het nu is, dan zouden euthanasiegevallen bovendien niet meer door de regionale toetsingscommissies worden gecontroleerd, maar door de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Swildens wees op het educatieve effect voor artsen dat er van de uitspraken van de Rte's uitgaat en stelde meer 'fiducie' te hebben in de huidige commissies dan in de inspectie.
Geen medische kwestie
Pia Dijkstra vond het positief dat de KNMG de richtlijnen voor euthanasie heeft uitgebreid, maar stelde dat de ruimte nog onvoldoende wordt benut. Vooral mensen met een voltooid leven kunnen daardoor in de kou komen te staan.
In reactie op het pleidooi van Albert Heringa dat niet dokters maar burgers het laatste woord over hun levenseinde zouden moeten hebben, vroeg Dijkstra zich af wie de toetsende rol zouden moeten hebben als artsen die niet zouden hebben. De notaris?, opperde zij bij wijze van voorbeeld, maar daarvoor kreeg ze weinig bijval.
Over het voorstel van NVVE-directeur Schurink om een proef te doen met de verstrekking van een laatstewilpil was in zoverre consensus dat iedereen toetsbaarheid om misbruik te voorkomen belangrijk vindt. Maar ook hier kon de vraag 'wie doet dat?' nog niet naar tevredenheid worden beantwoord.
De documentaire wordt woensdag 17 februari om 14.00 en 19.30 uur nogmaals vertoond, in De Eenhoorn aan de Barchman Wuytierslaan 2 in Amersfoort. Na afloop is er debat. Toegangsprijs bedraagt 5 euro. Meer informatie zie www.nvve.nl/weekvan
