Euthanasie bij dementie
Bij het ziektebeeld dementie ligt het in lijn der verwachting dat de patiënt wilsonbekwaam zal raken na verloop van tijd. Veel mensen willen dit voorkomen en verzoeken hun arts euthanasie uit te voeren op het moment dat zij nog wilsbekwaam zijn. Zij zijn dan zelf nog in staat hun wil te uiten voor en op het moment dat de euthanasie plaats vindt. In 2022 gebeurde dit 282 keer in Nederland.
Op het moment dat de dementie vergevorderd is en de patiënt wilsonbekwaam raakt, kán het euthanasieverzoek in de wilsverklaring in de plaats komen van de wilsuiting van de patiënt. Ook geldt hier de vereiste van actueel lijden. Dat betekent dat ondanks dat de patiënt zijn of haar wil niet meer kan uiten, het wél duidelijk zichtbaar en invoelbaar is voor de arts dat de patiënt lijdt.
Kritiek op wilsverklaring
In de media worden regelmatig vraagtekens gezet bij de waarde van de wilsverklaring. Zo vergeleek Bert Keizer in Trouw van 17 februari jl. de wilsverklaring met kaarsenbranderij, een geruststellend bijgeloof dat geen enkele garantie geeft op euthanasie in wilsonbekwame toestand. Voornaam Groen noemde in diezelfde krant van 11 januari 2022 de wilsverklaring bij dementie zelfs een mislukt experiment, omdat bij het uitvoeren van de euthanasie de eis van actueel lijden nog geldt.
Geen garantie, wel noodzakelijk
Beide auteurs stellen, terecht, dat de wilsverklaring geen garantie is voor euthanasie bij vergevorderde dementie. Maar euthanasie bij een wilsonbekwaam persoon is alleen mét een wilsverklaring mogelijk. Bovendien heeft de Hoge Raad bevestigd dat een arts een wilsverklaring mag gebruiken bij het vaststellen van het lijden en deze ook mag interpreteren. Tot slot is de wilsverklaring een goede kapstok voor een gesprek met naasten en de (huis)arts en is het in enkele gevallen per jaar een doorslaggevend bewijsstuk van iemands levenseinde wens. De NVVE vermeldt bovenaan de wilsverklaring daarom het volgende: 'Artsen zijn niet verplicht om euthanasie te verlenen. Spreek daarom op tijd met uw arts over euthanasie.'
Grote behoedzaamheid
In 2022 werd 6 keer euthanasie verleend aan een wilsonbekwame patiënt met dementie. De schriftelijke wilsverklaring kwam daarbij in de plaats voor het mondelinge verzoek tot euthanasie. De RTE benadrukt daarbij wel dat er bij voortgeschreden dementie grote behoedzaamheid in acht moet worden genomen.
Ondersteuning opstellen wilsverklaring
De NVVE ondersteunt veel van haar leden bij het opstellen van wensen en grenzen in wilsverklaringen. Zij biedt haar leden drie schriftelijke wilsverklaringen: het euthanasieverzoek, het behandelverbod en de volmacht. Hier vindt u meer informatie over de wilsverklaringen.
