Debat Tweede kamer
Het belangrijkste onderwerp van deze week was uiteraard het debat in de Tweede Kamer over het kabinetsvoornemen om een nieuwe wet te maken, die hulp bij zelfdoding voor mensen met een voltooid leven mogelijk maakt. Vanaf het moment dat de kabinetsreactie op het rapport voltooid leven er was, draaiden we overuren. Binnenlandse en buitenlandse media wilden spreken met de mensen die wij op de website www.voltooidleven.nl hadden geplaatst om de doelgroep een gezicht te geven. Voor- en tegenstanders kwamen uitvoerig aan het woord en het laatste woord is nog niet gesproken. De conclusie na twee weken debat is dat er een grote meerderheid is in de Tweede Kamer die voorstander is van een nieuwe wet naast de bestaande euthanasiewet. Die nieuwe wet is gebaseerd op autonomie en op erkenning dat mensen kunnen lijden aan het leven. Daarmee is na 25 jaar discussie over de ‘Pil van Drion’ een doorbraak bereikt. De aangekondigde wet maakt het mogelijk dat mensen die hun leven voltooid vinden op een waardige manier kunnen sterven. Een vorm van beschaving om dat als samenleving te gaan organiseren, zoals minister Schippers terecht stelde. Het getuigt van moed van een kabinet (bestaande uit VVD en PvdA) om de handschoen die de commissie Schnabel heeft laten liggen op te pakken. Hoewel er de nodige kanttekeningen werden geplaatst door de politieke partijen in de Tweede Kamer was er een ruime meerderheid voor de nieuwe wet en was er geen enkele steun (ook niet van het CDA) voor een motie van afkeuring die door SGP en CU werd ingediend. Al met al was het een respectvol debat, zoals de PvdA woordvoerder tevreden constateerde.
Het maatschappelijke debat
Dat er in de samenleving een groot draagvlak bestaat voor een nieuwe wet bleek al direct na het uitbrengen van de kabinetsreactie. Maurice de Hond liet zien dat bij alle grote partijen, met uitzondering van de christelijke partijen, ruim driekwart van de achterban voor zo’n wet is. Gisteren presenteerde RTL Nieuws een eigen onderzoek waarin ook ruim driekwart van de ondervraagden aangeeft dat je de mogelijkheid moet hebben om je leven op legale wijze te beëindigen. Ruim 80% vindt dat de wet daarvoor moet worden aangepast. Minister Schippers refereerde ook aan de brede steun die het burgerinitiatief Uit Vrije Wil in korte tijd wist te genereren. Vanwege het brede draagvlak in de samenleving was het interessant om te zien hoe de SP en de PVV in het debat zouden zitten. De SP betoonde zich nog geen voorstander, maar trok minder fel van leer dan vorige week, toen zij door de koppeling die zij legden tussen de bezuinigingen op de zorg en hulp bij zelfdoding bij een voltooid leven, forse kritiek kregen. De PVV had een verrassend genuanceerd betoog in eerste termijn waarin heldere standpunten werden ingenomen, die de indruk wekt dat de partij positief staat tegenover de aangekondigde wet maar nog wel twijfels heeft over de uitwerking.
Elementen in het maatschappelijke debat
Dat de nieuwe wet er komt lijkt geen twijfel meer, het tijdstip waarop dit zal gebeuren hangt sterk af van de wil van politieke partijen om dit in de kabinetsformatie te regelen. De komende tijd zal het vooral gaan om een aantal zaken. Ten eerste de nieuwe functie stervenshulpverlener. Welke kennis en ervaring moet deze hebben en welke medische achtergrond is nodig? Is het niet beter om bij de wet voltooid leven een verpleegkundig specialist op te leiden die alle facetten aan het einde van het leven kent en aanwezig kan zijn bij het overlijden? Vergelijkbaar met de rol die artsen spelen bij de euthanasiewet? De NVVE denkt daar al een tijd over na samen met de Universiteit voor Humanistiek. Ten tweede speelt de vraag of er een leeftijdsgrens moet komen. Het is evident dat voltooid leven in overgrote meerderheid ouderen zal betreffen. Zij lijden aan het leven zelf. En is elke leeftijdsgrens dan niet arbitrair en mogelijk onnodig discriminerend? Dat iemand zijn leven voltooid vindt op zijn dertigste zal een uitzondering zijn. Waarom voor die uitzondering een grens? Ten derde zijn de indicatiecriteria van belang. Hoe meer dat er zullen worden, hoe minder autonomie er zal zijn. Wat mij betreft gaat het vooral om de begrippen vrijwillig en weloverwogen. Natuurlijk is het ook van belang dat het transparant gebeurt en het een veilig en toetsbaar proces is. Ten vierde is het de vraag of je de nieuwe beroepsgroep (ik spreek liever over levenseindebegeleider of levenseindeconsulent dan stervenshulpverlener) ook onder het strafrecht moet brengen. Bij artsen twijfel ik al langere tijd aan het nut daarvan. Ten vijfde is aan de orde hoe de praktijk er uit zal komen te zien als er twee wetten zullen zijn. In mijn optiek is het voor patiënten die ernstig ziek zijn het beste om het gesprek met je eigen huisarts te voeren over hulp bij zelfdoding en euthanasie. Voor relatief gezonde ouderen die niet binnen de zorgvuldigheidseisen van de euthanasiewet vallen is er nu een alternatief voor een humane dood aangekondigd. Als NVVE kunnen we met tevredenheid terugkijken op de inspanningen die onze vereniging heeft geleverd om dit mogelijk te maken. Ook de komende periode zullen wij onze visie blijven uitdragen en het belang van zelfbeschikking bij het vrijwillige levenseinde benadrukken.
