Dinsdag 22 november promoveerde Els van Wijngaarden aan de Universiteit voor Humanistiek op haar onderzoek, waarvoor zij ruim 20 mensen met een voltooid leven sprak. Ze verdedigde haar proefschrift in de mooie aula van de Universiteit van Utrecht, op loopafstand van de Dom. Volgens de onderzoekster is er bij de mensen die ze heeft gesproken sprake van grote ambivalentie. Er is veel leed, maar niemand wil direct dood.
Door het gesprek aan te gaan met ouderen was ze onder de indruk geraakt van de eenzaamheid en het verlangen het leven te willen beëindigen en zag ze tevens perspectief voor hen. Dat was begin dit jaar koren op de molen van de tegenstanders van een wet voltooid leven. Hoewel Els van Wijngaarden haar best blijft doen zich als onderzoeker neutraal op te stellen als het gaat om toekomstig beleid, constateer ik dat het best lastig is om geen speelbal te worden in het debat of onbedoeld voor een karretje gespannen te worden. Ik ga met belangstelling haar boek lezen.
Onder de aanwezigen bij de promotie tal van bekenden, die ik later die dag weer ontmoette op het aansluitende symposium. De NVVE heeft als partner dit symposium gesteund. Tijdens de bijeenkomst in de bomvolle Geertekerk in Utrecht viel regelmatig het pro-life standpunt te horen en de waarschuwing om niet te snel het voltooide leven te faciliteren met een nieuwe wet. Hedy d’ Ancona vertolkte duidelijk het standpunt van Uit Vrije Wil, het burgerinitiatief waar zij deel van uitmaakte. Het meest was ik onder de indruk van de toespraak van minister Schippers. Ze stelde dat we niet bang moeten zijn voor een hellend vlak, maar juist met elkaar in discussie moeten gaan hoe we een waardig levenseinde kunnen regelen voor mensen die hun leven voltooid vinden. Daar horen goede gesprekken bij en bespreken van alle alternatieven. Maar ook de erkenning dat mensen soms toch uit het leven willen stappen en dat de overheid daarin een rol heeft om het proces transparant, verantwoord en zorgvuldig te organiseren. Daarom ook de aankondiging van een wet voltooid leven, die is gebaseerd op autonomie en die erkent dat mensen kunnen lijden aan het leven. Lees hier haar toespraak.
Het zilveren stembusakkoord
Ik keek deze week wel even verrast op van de aankondiging van de ChristenUnie over het sluiten van een zilveren stembusakkoord. De baas van omroep Max, Jan Slagter, reageerde hier positief op en was een van de weinigen. De CU roept andere politieke partijen op samen te streven naar een samenleving waarin plaats is voor ouderen. Op zich niets mis mee zou je zeggen, maar was het niet diezelfde partij die samen met de SGP een motie van afkeuring indiende over het voornemen van het kabinet om een wet voltooid leven te gaan realiseren? Hoe kun je dan amper twee weken later denken dat de andere partijen, die deze motie niet steunden, met jou om de tafel gaan zitten in het besef dat dit een verkiezingsstunt is, of op zijn minst een doorzichtige pro-life oproep.
Het zou goed zijn als we het debat over voltooid leven kunnen ontdoen van religieuze argumenten en verkiezingsretoriek. In een samenleving waarin het geloof de meerderheid allang is kwijtgeraakt dreigen christelijke opvattingen over het levenseinde hun waarde als argument te verliezen. Als je niet in een opperwezen gelooft wil je daar ook niet op wachten. Grote groepen mensen willen ook daarom steeds meer zelf regie voeren over het eigen levenseinde. Dat wil overigens niet zeggen dat christelijke waarden niet meer belangrijk zijn. Maar om zinvol het debat te kunnen voeren over een nieuwe wet voltooid leven moeten we naar de mensen zelf luisteren en elkaar niet met waarden te lijf gaan, hoe belangrijk ook. Religieuze partijen verzetten zich bijvoorbeeld tegen het gebruik van de term barmhartigheid die het kabinet gebruikt bij het willen bieden van een waardig afscheid. Mij lijkt daar niets mis mee. Beschermwaardigheid van het leven hoeft niet uit te sluiten dat individuele burgers de mogelijkheid krijgen op een zelfgekozen moment uit het leven te stappen. Een barmhartige overheid kan dat wettelijk faciliteren. De overgrote meerderheid van ons land wil dat, zo is in een viertal enquêtes gebleken. Men wil gewoon dat die wet er komt. Kijk hier voor de resultaten van de enquête van Plusonline.
