BBC
Deze week werden wij gebeld door de BBC. Of wij een reactie wilden geven op de euthanasie van een 41 jarige Nederlander, die leed aan een therapieresistente vorm van alcoholisme. Mijn standaard reactie is altijd dat ik geen commentaar ga geven op individuele casuïstiek, omdat we hier in ons land een uitermate professioneel toetsingssysteem voor hebben opgetuigd. Ik voel me niet geroepen om het werk van de RTE te beoordelen door een dergelijke individuele casus te analyseren. Wel ben ik altijd bereid de werking en de reikwijdte van de euthanasiewet uit te leggen. Vooral voor het buitenland is dat van belang, omdat er snel ongefundeerde aannames worden gedaan. De commotie over het bovenstaande bericht was ontstaan na een artikel in het blad Linda. Zij schreven over een man die na 22 vruchteloze opnames in een verslavingskliniek niet verder wilde leven. Als hij geen euthanasie had gekregen medio dit jaar had hij de hand aan zichzelf geslagen, vertelde zijn broer. De BBC besteedde op een zeer respectvolle en objectieve wijze aandacht aan het onderwerp. Communicatiemedewerker Stefanie was al eerder geïnterviewd door een Engelse zender, waar ze in gesprek ging met een specialist in de palliatieve zorg. Ik zat in de uitzending van de BBC met een aantal (deels voormalig) alcoholverslaafden en een eigenaar van een private verslavingszorgkliniek. Bij allen was de erkenning en herkenning tot welke lichamelijke vernietiging en sociale ontwrichting alcohol in staat is en hoe moeilijk het is om van een verslaving af te komen. Alleen al in ons land zijn er 600.000 problematische alcohol gebruikers, die door professionele verslavingszorg instellingen worden behandeld als ze van hun verslaving af willen komen. Dat lukt helaas niet iedereen. En in dit specifieke geval was er kennelijk sprake van een dermate zwaar alcoholprobleem dat de persoon in kwestie maar een oplossing over had. Ik ga geen vraagtekens stellen bij die keuze, wel wil ik benadrukken dat hij alles had gedaan om van zijn verslaving af te komen, zo begrijp ik uit de voorgeschiedenis van tientallen jaren. Je verplaatsen in die situatie is niet iedereen gegeven zo bleek mij. De tegenstanders van euthanasie roerden zich dan ook prompt en kwamen met gemakzuchtige oordelen over een hellend vlak zonder zich te verdiepen in de situatie. Het is goed te bedenken dat het hier om een uitzonderlijke situatie gaat. In het programma heb ik als medicus gewezen op het feit dat vroegtijdige behandeling bij uitstek aangewezen is om de alcohol verslaving te bestrijden, maar het resultaat sterk wisselt per persoon. In ons land kan zo iemand een beroep doen op een arts om hulp bij zelfdoding of euthanasie, omdat de euthanasiewet uitgaat van onderliggend medisch lijden, dat uitzichtloos moet zijn. Kennelijk was dat hier het geval. Het was echter de eerste keer sinds 2002 dat deze uitzonderlijke achtergrond leidde tot een gehonoreerd euthanasieverzoek. Ik verwacht niet dat het aandeel alcoholici sterk zal stijgen in de statistieken. Voor de buitenwereld is het van belang te benadrukken dat de wet vooral gebruikt wordt om mensen met terminale kanker een waardig levenseinde te kunnen geven. Jaarlijks betreft dat 4000 mensen die euthanasie wensen, eventueel na een traject van palliatieve zorg. Niemand maakt graag een einde aan zijn leven, maar als je, door welke medische oorzaak dan ook, geen enkel toekomstperspectief meer over hebt en je leven daarom wilt beëindigen kun je maar beter in Nederland wonen, waar dat gelukkig op een transparante, professionele en zorgvuldige manier kan met behulp van artsen.
Expertmeeting
Omdat de euthanasiewet volgend jaar 15 jaar bestaat leek het ons zinvol een discussie te starten over de toekomst van hulp bij zelfdoding en euthanasie. Daarom organiseerden wij op 30 november een expertmeeting, die voortreffelijk was voorbereid door strafrechtadvocaat Tim Vis van Spong advocaten en onze eigen jurist Laura De Vito. In een startnotitie van hun hand konden de deelnemers lezen welke argumenten geleid hebben tot de keuze voor de euthanasiewet. We wilden de discussie met de experts voeren over de toekomst van de wet aan de hand van een drietal centrale stellingen. Is het tijd om euthanasie als normaal medisch handelen te beschouwen? Is het tijd om het strafrecht niet langer meer van toepassing te laten zijn nu geen enkele arts strafrechtelijk is vervolgd? Is het tijd om autonomie en zelfbeschikking uitgangspunt van goede levenseindezorg te laten zijn? Die vragen legden we voor aan een select gezelschap van artsen, juristen en ethici van naam en een aantal ter zake deskundigen. Voor een beknopt verslag van de expertmeeting verwijs ik naar het verslag op onze website. Het werd een zeer boeiende middag met ruim 50 deelnemers, die begin volgend jaar een vervolg krijgt met het uitbrengen van een specifieke bundel met bijdragen vanuit medische, juridische en ethische invalshoek. Natuurlijk mag ook het perspectief van de patiënt niet ontbreken. Als datum voor het uitbrengen van deze bundel mikken we op 2 april 2017, de dag dat deze unieke wet 15 jaar zal bestaan.
