‘Mijn man had een agressieve vorm van prostaatkanker, waaraan hij in 2011 is geopereerd. Open- dicht. De tumor was al buiten het kapsel gegroeid en er zat een uitzaaiing in de lymfeklier in zijn lies. De prognose van de uroloog was, met hormoonbehandeling: 2 tot 5 jaar.
De hormoonbehandeling hielp 6 jaar; driemaandelijkse injecties en dagelijks pillen. Daarna werd mijn man, na klachten en groei van de prostaat, doorverwezen naar de oncoloog. Zij adviseerde een totale stop met hormonen, omdat het lichaam dan zelf weer aan de slag gaat om de tumor te verkleinen.’
Ontluistering
‘Dat lukte een jaar lang. Toen namen de pijn en het ongemak weer toe. In de jaren tussen 2011 en 2019 kreeg en had mijn man ook andere, ernstige kwalen en onderging hij diverse operaties. Begin vorig jaar begon hij met een laatste hormoonkuur. Zijn bloed reageerde er goed op maar de pijn nam toe.’
‘Op zijn vraag aan de oncoloog waar hij uiteindelijk aan zou komen te overlijden, de prostaatkanker of de complicaties, kreeg hij als antwoord: waarschijnlijk de complicaties. Die waren niet mis: of een stoma voor de ontlasting of een doorgroei van de tumor naar de ureter (urineleider, red.).’
‘Deze ontluistering wilde hij niet. Zijn motto was: kwaliteit boven kwantiteit. Vanaf begin 2019 vorig jaar is mijn man zich, samen met mij en de kinderen, gaan voorbereiden op euthanasie. Hij had het geluk dat zowel de oncoloog als de huisarts hier volledig achter stonden. En het gezin en ik ook. Je wilt immers je allerliefste man en vader niet zien lijden.’
Niet meer de winter in
‘Mijn man wilde nog graag de zomer meemaken, maar hij wilde niet meer de winter in. Aan de laatste maanden hebben we heel mooie herinneringen met kinderen, partners en kleinkinderen. Zoals een gezinsfoto in een weiland in Reeuwijk; ontspannen, voor iedereen heerlijk. De kleintjes dartelend in het weiland, een cheesecakeproeverij met de twee oudste kleindochters, lunches met vrienden en familie. In de laatste week hebben we nog een bezoek aan het Scheveningse strand gebracht, zijn geboorteplaats. We reden langs het ouderlijk huis, zijn basisschool. De laatste zondag met het eigen gezin heerlijk geluncht.’
‘Ook heeft hij zelf veel kunnen regelen. Hij heeft brieven aan zijn (klein)kinderen geschreven, muziek uitgezocht voor zijn crematie, samen met onze oudste dochter een rouwkaart ontworpen.’
Dierbare momenten
‘En toen de laatste weken: afscheid nemen van familie, vrienden. De laatste maanden waren topsport, zoals ik het noem, met uiteindelijk alleen maar verliezers. Maar het was ook een dierbare periode. De laatste week hebben we veel tijd doorgebracht met ons gezin. Afscheid genomen van partners van de kinderen en van de kleinkinderen; heftig, heel emotioneel. Vooral voor de oudste twee kleindochters, van 17 en 19 jaar. Partners, kleinkinderen waren allen welkom bij de euthanasie maar ze kozen ervoor om dit niet te doen.’
‘De laatste dag waren we hoofdzakelijk met ons eigen gezin. We hebben de muziek beluisterd die bij de crematie zou worden gespeeld. We hebben gehuild, maar ook nog gelachen. Herinneringen opgehaald. Dierbare momenten.’
‘Om 17.30 uur van die 11e oktober komt de huisarts. Mijn man loopt naar het bed, dat we de avond ervoor in de kamer hebben gezet. Het hoofdeinde onder het schilderij met zijn familiewapen, en uitzicht op de eerder genomen familiefoto's. Dan, eindelijk, een paar tranen. Het los moeten laten valt hem zwaar, maar het alternatief ziet er slechter uit. Het was en is goed zo.’
Gezamenlijke beslissing
‘De crematie was mooi. Hij zou er trots op zijn geweest. Het is gegaan zoals híj het wilde.
Ik ga verder; met vaak heel lastige momenten. Gelukkig heb ik een geluidsopname van de crematie. Die beluister ik af en toe.’
‘De uitstrooiing van de as doen we op zijn eerste sterfdag. Onze trouwdag. Waarom deze dag? Wel de zomer, niet meer de winter; dan kom je in de herfst. In deze tijd zijn we getrouwd. Wat is er mooier dan afscheid te nemen op de dag waarop je – 47 jaar geleden – het grote avontuur van je leven samen bent aangegaan? Die datum was een gezamenlijke beslissing. We dachten beiden, onafhankelijk van elkaar, dat dit de juiste dag moest zijn. Dit is ons verhaal.’
