Annelies is de derde in de rij Haest-kinderen met zes jongens en drie meisjes, Piet de tweede en Guus de zesde. Het grote gezin uit het Brabantse Dongen kreeg al vroeg met verlies te maken. Vader Piet overleed op zijn 52e aan een hartaanval, moeder Corrie achterlatend met de zorg voor jonge kinderen en een boerderij. Op latere leeftijd verloren zij nog een zus en een broer.
Kracht
Piet was 17 toen hun vader overleed. Als oudste zoon die nog thuis woonde, zette hij samen met moeder het boerenbedrijf voort. Guus: ‘Zo jong als hij was, ontpopte hij zich als onze tweede vader.’ Toen duidelijk werd dat geen van de kinderen boer wilde worden, gaf moeder Corrie het sein om de boerderij te verkopen. Piet: ‘Onze ouders hadden nooit de kans gekregen om een gewenste opleiding te volgen, maar waren vastbesloten geweest hun eigen kinderen daar wél toe in staat te stellen. Door de verkoop van de boerderij kon dat. Onze moeder verhuisde naar Breda - waar ze vandaan kwam - en vond de kracht om een nieuw leven op te bouwen in de stad. Wij konden uitvliegen en ons op een opleiding storten, al dan niet gecombineerd met werk.’
Zo ook zus Annelies, die na het behalen van haar diploma’s diverse managementfuncties vervulde. Guus: ‘Ze was een sociaal, maatschappelijk betrokken mens. Een overtuigd feministe ook, thema’s als keuzevrijheid, menselijkheid en gelijke rechten lagen dichtbij haar. Tegelijk was ze erg op zichzelf. Na een scheiding is ze altijd alleen gebleven en leidde een afgeschermd leven. Alleen met een broer die in Engeland woont, sprak ze regelmatig. Met Piet, mij en de anderen was er slechts incidenteel contact.’ Piet: ‘Wanneer ik naar de rustplaats van onze ouders in Breda ging, fietste ik weleens bij haar langs. De laatste keer had ze het over haar levenseindewensen, ze was al jaren lid van de NVVE, en zei: “Piet, ik heb alles geregeld hoor!”.
Verbazing
Dat bleek toch anders te liggen. Guus: ‘Pas vlak voor haar dood, toen ze met spoed in het ziekenhuis werd opgenomen, hoorden we dat Annelies ernstig ziek was. Ze droeg een niet-reanimeren penning en had het nodige op papier gezet: een behandelverbod, een euthanasieverklaring en een medische volmacht.’ Een dag na haar opname kreeg ze een attaque, een dag later overleed ze. Piet: ‘Toch rolden we van de ene in de andere verbazing. Zo bleek ze wat betreft haar nalatenschap niets officieel geregeld te hebben. En hoe zag ze haar uitvaart, wilde ze begraven worden of gecremeerd? Aan wie en wat wilde ze haar geld nalaten? Allemaal waren we ervan overtuigd dat ze wilde schenken aan de goede doelen die ze zo van harte steunde, maar nergens konden we er duidelijke stukken over vinden.’
Het enige waarop de broers en zussen konden terugvallen waren gespreksflarden uit hun herinneringen en een paar losse aantekeningen die ze her en der in haar huis aantroffen. Guus: ‘Maar dat had natuurlijk geen enkele rechtskracht.’ Met de broers en zussen die zich daartoe geroepen voelden, staken ze de koppen bij elkaar om de nalatenschap, zo goed als dat kon, te regelen. Guus: ‘Omdat ze geen testament had, zijn wij voor de wet haar directe erfgenamen. We machtigden twee broers die de afhandeling op zich wilden nemen als executeurs. Samen regelden zij dat met een notaris, inclusief formele toetsing door de rechtbank. We besloten om de nalatenschap zoveel mogelijk in haar geest te besteden. Hoe en hoeveel, dat bepaalt ieder voor zich.’
Zo schenken Piet en Guus vijf jaar lang jaarlijks 2000 euro aan de NVVE. Een andere broer - die al jaren NVVE-lid is, doet hetzelfde. Piet: ‘Ik weet zeker dat Annelies dit gewild had, ze vond de thema’s zo belangrijk en was al lang lid.’ Een groot deel van het overige geld besteden zij aan andere doelen die haar – bij hun weten - na aan het hart lagen.
Bespreekbaar maken
Annelies’ dood en de gevolgen voor de familie zijn een wake-up call, concluderen beide broers. Guus: ‘Ik ben vastbesloten om mijn vrouw, kinderen en familie niet op te zadelen met vragen en moeilijke keuzes. Alles wat ik regelen kan rondom mijn levenseinde wil ik regelen.’ De afgelopen maanden heeft hij veel nagedacht over zijn levenseindewensen en intensief met zijn dierbaren gesproken. ‘Ik wil niet “tot het gaatje gaan”, mocht ik ziek worden, in mijn wilsverklaring heb ik nauwkeurig mijn grenzen beschreven. Ook ben ik erop uitgekomen dat ik niet alleen geld aan mijn kinderen wil nalaten, maar ook aan een serie goede doelen die ik belangrijk vind. Dit allemaal bespreekbaar maken vond ik spannend, maar heeft zoveel onderling begrip en motivatie opgeleverd. Prachtige gezinsgesprekken waren het. Als ouders en kinderen weten we nu nog beter hoe we in het leven staan.’
Ook Piet wil zijn levenseinde niet op zijn beloop laten. ‘Ik ben er nu hartstikke goed aan toe, dus het voelt soms ook wel gek om ermee bezig te zijn. Maar bij onze moeder die 91 is geworden hebben we gezien dat het leven ook te lang kan duren. Ook uit andere hoeken hoor ik wrange toestanden over ouderen die hun laatste fase als kasplantjes doorbrengen. Dat wil ik niet. Ik heb mijn ideeën nog niet precies opgeschreven, maar wil dat zeker gaan doen.’
Nog één zorg
Het lucht Guus in ieder geval op dat zijn wilsbepalingen op papier staan. Binnenkort praat hij erover met zijn huisarts en er staat inmiddels een afspraak met de notaris over zijn financiële nalatenschap. Toch is hij nog niet helemaal gerustgesteld. Zijn bron van zorg is eventuele wilsonbekwaamheid, want wat stelt een wilsverklaring dan voor? Guus: ‘Onze moeder had luid en duidelijk haar levenseindewensen gedeeld met de arts en met ons, maar na een beroerte had ze geen poot meer om op te staan. Ze kon niet meer praten, lopen, voor zichzelf zorgen en schudde voortdurend “nee” met haar hoofd. Dit leven wilde ze niet.’ Het heeft de kinderen bijna drie maanden gekost om het verpleegtehuis tot palliatieve sedatie te bewegen. ‘Zelfs de verpleging liet subtiel merken dat zij dit als ondraaglijk lijden hadden ervaren. Dat hoeft toch niet op deze manier?’ Voor Guus schiet onze euthanasiewetgeving op dit punt tekort. ‘Vandaar dat ik ook meteen lid ben geworden van de NVVE. Er valt nog het nodige in de regels te verruimen.’
Denkt u over schenken en nalaten aan de NVVE? Op deze pagina vindt u alle informatie.
