‘Mijn vader zag altijd de pluspunten, altijd zijn geluk en kansen. Zo ook toen hij anderhalf jaar geleden het onheilsbericht kreeg. Steeds heb ik zitten wachten tot misschien mijn echte vader tevoorschijn zou komen, tot hij egoïstisch, boos of onmachtig zou worden. Maar nee, hij was gewoon echt zo: levenslustig, zorgzaam en liefdevol tot het einde.
Pas nu, een paar weken na zijn dood denk ik zijn geheim te snappen. Euthanasie is: uit het leven stappen op het moment dat je je waardigheid nog hebt en het nog op kunt brengen om regie te hebben over je leven. Je nog steeds nieuwsgierig kunt zijn naar anderen.’
Waardevolle vriendschap
‘Vanuit die insteek kun je een terminale ziekte ook zien als een excuus om relaties te verstevigen en te verdiepen in plaats van alleen het duistere einde te zien. Het is een enorm waardevolle periode geworden voor vader en voor iedereen om hem heen. Voor mij persoonlijk was het een prachtige tijd waarin ik met mijn vader een waardevolle vriendschap heb opgebouwd. Hij had eigenlijk al een weekje eerder willen gaan, maar vanwege mijn huwelijk, een laatste extra feestje, is hij nog even gebleven.
Wat ik wel jammer vond, is dat hij strijd heeft moeten voeren voor dit einde. Voor een huisarts is euthanasie geen dagelijkse kost, daardoor ook bedreigend en ingewikkeld. Het heeft even geduurd voor vader de weg vond naar het Expertisecentrum Euthanasie, waar hij zich enorm gehoord, geholpen en gesteund heeft gevoeld.’
Laatste zoen
‘Ik heb de dood al een aantal keren gezien, maar nooit zo mooi en intens als deze keer. We hadden allemaal ons afscheid met hem al gehad. In vele gesprekken, vele knuffels, wandelingen en etentjes.
Zo mooi om iemand met waardigheid te zien vertrekken. Niets wat er nog gezegd moest worden, heel duidelijk voor iedereen dat dit was wat hij wilde, duidelijk ook voor hem dat hij dat mocht. Dat het goed was.
Samen als familie nog een laatste samenzijn. Met koffie en een speculaasje. Nog een laatste keer herinneringen ophalen. Als de arts komt, schuiven we een bed de kamer in. Daarop gaat hij liggen. Nog steeds alle regie nemend. “Nee, geen stoelen verschuiven, moeder naast mij, jullie staand aan mijn voeteneind. Ja zo, fijn zo.” De arts vraagt hem nogmaals of hij het zeker weet. “Ja, ik ben klaar, het is goed zo, bedankt.”
Iedereen nog een laatste maal liefdevol aankijken. Nog een keer overeind komen om zijn grote liefde een laatste zoen te geven. Ik schrik en ben ook blij om de snelheid waarmee hij in slaap valt.
Dag Pa, dag vriend, wat lig je vredig, wat ging je vredig. Wat voel ik me ook vredig, naast trots, dankbaar en oneindig verdrietig.”
