‘Mijn schoonvader van 84 had darmkanker die niet verder te behandelen was, en had om een afspraak met de huisarts gevraagd om te praten over euthanasie. Zijn vrouw van 81, mijn schoonmoeder, wilde hij goed achterlaten, zodat zij zichzelf zou kunnen redden zonder hem. Omdat ze moeilijker ging lopen, zat ze al een tijdje tegen een nieuwe knie aan te hikken. Nu besloten ze daar vaart achter te zetten. Op die manier kon ze zo lang mogelijk zelf autorijden en haar boodschappen doen.’
Bloemen en gebak
‘Na de operatie ben ik bij mijn schoonvader gebleven, zodat er altijd iemand bij hem was. Iedere dag is hij - op wilskracht - mee geweest op ziekenbezoek bij zijn vrouw. Tijdens haar opname was hij ook hun trouwdag niet vergeten en met een mooi boeket bloemen en gebak voor de verpleging hebben ze deze gevierd. De knieoperatie was goed verlopen, maar mijn schoonmoeder had veel klachten ineens. Ze was misselijk, duizelig, beroerd. Artsen vermoedden dat ze een galsteenaanval had en deden verdere onderzoeken. Wat bleek? Ze had pancreaskanker in een vergevorderd stadium, met een levensverwachting van maximaal drie maanden. Onthutst was ze natuurlijk, maar ze raapte zich ook weer gauw bijeen, zo was ze. “Dat is ook zonde van die knie”, reageerde ze zelfs. “Maar het is zoals het is”.’
Hecht stel
‘Met spoed maakten mijn schoonouders ook voor haar een afspraak met de huisarts om het euthanasietraject in te gaan, ze hadden besloten dat ze samen wilden sterven. De arts en later de SCEN-arts kwamen snel. Ik herinner me dat ze best even boos waren, want de SCEN-arts vroeg aan mijn schoonmoeder of ze onder druk was gezet door haar man, of het niet allemaal te snel ging. Ze vonden het wel even belachelijk dat deze vraag gesteld werd, maar het bracht hen niet van hun beslissing af. Het was zo’n hecht stel, het was ondenkbaar dat ze elkaar zo ziek alleen zouden laten. Het moest zo zijn.’
‘Voor ons als kinderen en kleinkinderen was het even moeilijk, maar ook mooi dat je ouders en grootouders zoveel van elkaar houden dat ze samen willen gaan. Binnen de familie is er altijd open gesproken over het levenseinde en euthanasie. Bij de opa van mijn man is het ook zo gebeurd en zelf diende ik 12 jaar geleden een euthanasieverzoek in. In mijn werk heb ik hevig letsel aan mijn nek opgelopen, lange tijd kon ik vanwege ondraaglijke pijn mijn bed niet uit, dat was geen leven. Mijn grote geluk is dat mijn arts op het nippertje voorstelde om een nieuwe behandelvorm te proberen. Die is aangeslagen, waardoor ik mijn leven met draaglijke pijn weer kan leven. Daardoor ben ik er nog.’
Mooi en intiem
‘Mijn schoonouders kregen het groene licht van de SCEN-artsen. Zo kon het gebeuren dat zij samen met hun zoon en dochter hun begrafenis regelden en de rouwkaarten uitzochten. Mijn schoonmoeder wilde per se een witte begrafenisauto, groot genoeg voor twee kisten naast elkaar. Dat is gelukt. Ik weet nog goed dat mijn man de uitvaartonderneming belde en hoe verrast die reageerde: “hoe weet u nou dat uw ouders dan samen gaan sterven?” Zo vaak komt dat ook niet voor, natuurlijk. Mijn man schreef het afscheidswoord voor zijn vader, zijn zus deed dat voor hun moeder. Beiden hebben het nog aan hun ouders voorgelezen op de ochtend van hun overlijden, met de (schoon)kinderen om hun bed. Dat was een mooi, ontroerend en intiem moment.’
‘Ook namen ze afscheid van een select gezelschap broers, zussen, vrienden. Dat vonden ze ook wel een beetje lastig, want: wie wel en wie niet? En sommigen bleven ook lang plakken. “Het lijkt wel oudejaarsdag, zo intensief en druk”, zei mijn schoonmoeder. De laatste dag keerde de rust terug, die was voor ons als gezin en voor de artsen natuurlijk, die kwamen om 18.30 uur, de eigen huisarts voor schoonmoeder en een collega van dezelfde praktijk voor schoonvader. De kleinkinderen waren de dag ervoor langsgekomen.’
Rust en acceptatie
‘Het was een onwerkelijk moment. Vijf weken na de knieoperatie, zaten mijn schoonouders in hun eigen bed, ieder op hun eigen plek, hand in hand. Met de andere hand hield vader die van hun zoon vast en moeder die van hun dochter, met daarnaast de partners. Intiemer kan het niet. We telden af, 3-2-1, en toen zetten de artsen op hetzelfde moment aan weerskanten de injectie. Daarna gaven ze elkaar een kusje. “Jij zal wel eerder gaan”, zei mijn schoonmoeder nog, maar dat gebeurde niet. Op de seconde gelijk was het voor allebei over en uit.'
‘Voor ons, de achterblijvers, was het natuurlijk verdrietig, maar ook mooi. Tot aan hun overlijden hebben ze samen in hun eigen huis gelegen en vanuit huis - alleen in aanwezigheid van de kinderen en kleinkinderen - zijn ze weggedragen. Een zelfgekozen, mooi en menswaardig afscheid: dat gaf rust en acceptatie.’
